Οι κλιματικές ζώνες της Γης

Σάκης Αρναούτογλου 6.12.10

- Τι παρακολουθήσατε στο παραπάνω βίντεο; 

- Ποιες ¨ιδιαίτερες¨ λέξεις χρησιμοποίησε ο παρουσιαστής;

- Θυμόσαστε τις έννοιες ¨καιρικές συνθήκες¨, ¨κλίμα¨, ¨καιρός¨ που συναντήσαμε στην Ε΄ Δημοτικού;

- Οι όροι κλίμα και καιρός είναι ταυτόσημοι; Ποια η διαφορά τους;

Καιρικές συνθήκες:
η θερμοκρασία που επικρατεί σε μια περιοχή και τα φυσικά φαινόμενα που δημιουργούνται στην ατμόσφαιρα (βροχή, χιόνι, υγρασία κλπ)
Καιρός: 
οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή για ένα μικρό χρονικό διάστημα. 
Κλίμα: 
οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή ανάλογα με την εποχή για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα και τα οποία συνήθως επαναλαμβάνονται κατά περιόδους.

Η θερμοκρασία, η βροχή, η υγρασία, ο άνεμος, το χιόνι αποτελούν ατμοσφαιρικές συνθήκες. Όταν ορισμένες από αυτές επικρατούν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα σε έναν τόπο και σε συγκεκριμένη εποχή, τότε καθορίζουν το κλίμα του τόπου αυτού.

Αντίθετα οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν σε έναν τόπο σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ. ημέρα) καθορίζουν τον καιρό του τόπου αυτού.

Το κλίμα ενός τόπου διαμορφώνεται από τους παρακάτω παράγοντες:

l      το γεωγραφικό πλάτος

l      το υψόμετρο

l      την απόσταση από τη θάλασσα

l      τις τοπικές συνθήκες

Οι ηλιακές ακτίνες θερμαίνουν την επιφάνεια της Γης. Τα ποσά θερμότητας, όμως, που απορροφά ένας τόπος εξαρτώνται από τη διεύθυνση, με την οποία φθάνουν οι ακτίνες του ήλιου στην επιφάνειά του. Αν οι ακτίνες προσπίπτουν στον τόπο κάθετα, τότε η επιφάνεια της Γης απορροφά μεγάλα ποσά θερμότητας με αποτέλεσμα η θερμοκρασία του τόπου να είναι υψηλή. Αν οι ακτίνες προσπίπτουν πλάγια, τότε απορροφώνται μικρά ποσά θερμότητας με αποτέλεσμα η θερμοκρασία του τόπου να είναι χαμηλή. Άρα η θερμοκρασία ενός τόπου εξαρτάται από το ποσό της θερμότητας που απορροφά από τον Ήλιο.

 
Ο βασικότερος παράγοντας που διαμορφώνει το κλίμα είναι το γεωγραφικό πλάτος, δηλ. η απόσταση ενός τόπου από τον Ισημερινό. 

Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, οι ακτίνες του Ήλιου προσπίπτουν κάθετα στον Ισημερινό και στις περιοχές που βρίσκονται γύρω από αυτόν.

Όταν ένας τόπος βρίσκεται κοντά στον Ισημερινό επικρατούν στον τόπο αυτό υψηλές θερμοκρασίες σε όλη τη διάρκεια του έτους, μιας και οι ακτίνες του Ήλιου προσπίπτουν πάντα κάθετα, με αποτέλεσμα να απορροφώνται μεγάλα ποσά θερμότητας.

Κοντά στου πόλους, οι ακτίνες του Ήλιου προσπίπτουν πάντα πλάγια, οπότε απορροφώνται μικρά ποσά θερμότητα και επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες. 

Ανάμεσα στον Ισημερινό και στους πόλους, οι ακτίνες πέφτουν κάθετα ή πλάγια, ανάλογα με τις εποχές του έτους. Έτσι παρατηρείται στις περιοχές αυτές μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού. 

Το υψόμετρο, δηλαδή το ύψος ενός τόπου από την επιφάνεια της θάλασσας, καθορίζει σημαντικά τη θερμοκρασία του, αφού όσο υψηλότερα βρίσκεται ο τόπος τόσο χαμηλότερη είναι η θερμοκρασία του.

Άλλος βασικός παράγοντας που διαμορφώνει το κλίμα ενός τόπου είναι η απόσταση του από τη θάλασσα. Οι παραθαλάσσιες περιοχές έχουν πάντα ηπιότερο κλίμα.

Οι περιοχές του Ιονίου πελάγους έχουν πολλή υγρασία, άρα το κλίμα τους είναι υγρό και ζεστό κατά το καλοκαίρι.

Οι περιοχές του Αιγαίου πελάγους, όπου φυσούν τα μελτέμια, έχουν κλίμα δροσερότερο.

Αυτές οι δύο περιοχές της χώρας μας παρουσιάζουν διαφορετικές κλιματικές συνθήκες, επειδή η μία έχει πολλή υγρασία και η άλλη δυνατούς ανέμους.
Άρα και οι τοπικές συνθήκες επηρεάζουν το κλίμα ενός τόπου.

Κλιματικές ζώνες:

Η Γη ανάλογα με το κλίμα που επικρατεί στις διάφορες περιοχές της χωρίζεται σε κλιματικές ζώνες. 

Οι κλιματικές ζώνες είναι:

l      Τροπική ζώνη - Τροπικό κλίμα

l      Εύκρατη ζώνη — Εύκρατο κλίμα

l      Πολική ζώνη — Πολικό κλίμα

Τροπική ζώνη:

 Αποτελεί τη πιο θερμή κλιματική ζώνη. Περιλαμβάνει τις περιοχές γύρω από τον Ισημερινό. Εκτείνεται από τον τροπικό του Καρκίνου βόρεια ως τον τροπικό του Αιγόκερω νότια. Οι ακτίνες του Ήλιου πέφτουν κάθετα ή σχεδόν κάθετα όλη τη διάρκεια του έτους. Οι θερμοκρασίες είναι υψηλές καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους (πάνω από 20^ο C). Υπάρχουν δύο εποχές: μία περίοδο πολλών βροχών και μία περίοδο ξηρασίας. Η διάρκεια ημέρας και νύχτας είναι περίπου ίση. 

Εύκρατη ζώνη:

    Διακρίνεται σε βόρεια εύκρατη ζώνη και νότια εύκρατη ζώνη. Η βόρεια εύκρατη ζώνη εκτείνεται από τον τροπικό του Καρκίνου ως το Βόρειο πολικό κύκλο. Η νότια εύκρατη ζώνη εκτείνεται από τον τροπικό του Αιγόκερω ως το Νότιο πολικό κύκλο. Στις περιοχές αυτές οι ακτίνες του Ήλιου πέφτουν κάθετα ή πλάγια, ανάλογα με τις εποχές του έτους. Έτσι, παρατηρείται μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις θερμοκρασίες του χειμώνα και του καλοκαιριού. Έχει βροχερούς χειμώνες και ζεστά καλοκαίρια. Η ημέρα έχει μικρότερη διάρκεια το χειμώνα και μεγαλύτερη το καλοκαίρι.

Πολική ζώνη:

Είναι η ψυχρότερη κλιματική ζώνη. Διακρίνεται σε βόρεια πολική ζώνη και σε νότια πολική ζώνη. Οι ακτίνες του Ήλιου πέφτουν πλάγια σε όλη τη διάρκεια του έτους, άρα απορροφάται πολύ μικρή ποσότητα θερμότητας. Η θερμοκρασία είναι χαμηλή καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους (κάτω από 10^ο C). Οι βροχές είναι ελάχιστες. Η διάρκεια της ημέρας είναι 6 μήνες όπως και η διάρκεια της νύχτας. 

Δραστηριότητες:

- Κάντε κλικ εδώ ή πάνω στην εικόνα για να γνωρίσεις τις κλιματικές ζώνες. 

- Κάνε κλικ εδώ για να παίξεις με τις κλιματικές ζώνες. 

- Κάνε κλικ εδώ για να δεις διαδραστικά τη θερμοκρασία κάθε τόπου για κάθε μήνα του χρόνου.

Γλωσσάριο

Καιρός: οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε έναν τόπο για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο

Κλίμα: οι διαφορετικές καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή ανάλογα με την εποχή για μεγάλο χρονικό διάστημα

Μελτέμι: βόρειος άνεμος, που φυσά στο Αιγαίο πέλαγος κυρίως τον Αύγουστο κάνοντας τα καλοκαίρια δροσερά

Υγρασία: η ποσότητα των υδρατμών (σταγόνων νερού) που περιέχει η ατμόσφαιρα

Υψόμετρο: το ύψος ενός τόπου της γης από την επιφάνεια της θάλασσας